Duidelijk. Onafhankelijk. Eerlijk. Zo vat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd haar toezicht op de zorg samen. Die onafhankelijkheid blijkt in de praktijk een wassen neus, want achter de schermen heeft het ministerie van VWS verregaande invloed op de dienst. Dat blijkt uit een onderzoek van Follow the Money. ‘De werkwijze is erop gericht de minister niet in de problemen te brengen.’
Door Eelke van Ark en Jolien de Vries
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) bewaakt namens de overheid de veiligheid en kwaliteit van de zorg. De toezichthouder claimt onafhankelijk te oordelen, maar achter de schermen heeft het ministerie van VWS allerlei manieren om invloed uit te oefenen.
Zo bepaalt VWS de hoogte van het inspectiebudget en moet het de plannen van de Inspectie goedkeuren. Op belangrijke rapporten geeft het ministerie commentaar en vraagt om uitstel of afstel van publicaties. In hoeverre de Inspectie buigt onder politieke druk, is niet controleerbaar.
Volgens oud-medewerkers van de Inspectie prevaleren politieke belangen boven die van de patiënt. Zij beschrijven hoe de onafhankelijke cultuur bij de Inspectie in de loop der jaren plaatsmaakte voor een ambtelijke slaafsheid. Het werk richtte zich steeds meer op het uit de wind houden van de minister.
Ook andere inspecties, zoals de Arbeidsinspectie of de NVWA, hebben een innige band met ‘hun’ ministeries. Ruim een jaar geleden stemde een meerderheid van de Tweede Kamer ervoor om onafhankelijkheid wettelijk vast te leggen. Er is nog niets veranderd.
