Intiem ervaringstheater op rauwe, industriële scheepswerf

„Extase” is het eerste woord dat klinkt tijdens een bezoek aan Over het IJ Festival. Theatermaker Marte Boneschansker leest vol vervoering voor uit de roman Mrs. Dalloway van Virginia Woolf. Vervolgens nodigt ze de bezoeker uit op een zwevend bed te gaan liggen en te luisteren naar verhalen van meisjes en vrouwen over sensualiteit. Bloos heet de ervaringsvoorstelling. Dat klinkt als een oproep: „Ga blozen!”

Dat klopt. Boneschansker interviewde vrouwen van tussen de tien en honderd jaar oud. Via een koptelefoon komen de verhalen tot je: dichtbij, bijna te intiem, persoonlijk maar nooit schokkend. De balans tussen openheid en kiesheid is perfect.

De zesentwintigste editie van Over het IJ Festival heeft de stad en het stadsleven als onderwerp. Atelier Van Lieshout bouwde een donkerrode ruimte van roestend ijzer die fungeert als festivalhart. Op deze vanouds rauwe, industriële scheepswerf is een uitvoering als Bloos een verrassing. De fluisterstemmen in je oor, begeleid door atmosferische muziek van Matthías Sigurdsson, voeren je weg. En dan ben je opeens terug in de ruige stad met Communa door Toekomstland. Argentijnse en Nederlandse performers bouwen hier met 2.000 blauwe en zwarte kratten een nieuwe stad. Ze staan aan de voet van de helling waar ooit schepen te water gingen. Nu verrijst daar een stad van legostenen met pleinen, smalle straten, hoge muren.

Het idee van een utopische stad is boeiend, maar de uitwerking had strakker gekund: nu dolen de bezoekers rond zonder dat ergens een focus ligt. Aan de overkant van het IJ, pal in het uitzicht van Communa, ligt Pontsteiger, een van de meest spectaculaire nieuwe bouwwerken van Amsterdam. Jammer dat de makers hiermee niets doen. Dat is de échte nieuwe stadswereld.

De glazen kubus aan de rand van het IJ is een architectonisch juweel. Hier treedt performer Luit Bakker op met 06-82087445, het mobiele nummer dat je kunt bereiken om alles te leren over gender, liefde, lichaam, ziel, verlegenheid, durf, geest. Het is overrompelend maar ook chaotisch. Haar optreden schiet heen en weer tussen publieksparticipatie en echt toneelspel. Ze doet alsof ze een duik in het IJ neemt om zich plots om te draaien en tegen een jongen in het publiek te zeggen: „Jij bent bang voor me.” Arme jongen, hij bloost ervan. Hierin gaat Bakker net iets te ver. Meer kiesheid had 06-82087445 goed gedaan.