Make-over voor kunstwerken op leeftijd

‘100 jaar geleden bouwden we tunnels, bruggen en sluizen om zeker 100 jaar mee te gaan. Toch is de realiteit anders. Destijds kon niemand voorspellen dat al die objecten in ruwweg 70 jaar 16 keer zoveel auto’s te verwerken zouden krijgen. We moeten nu ingrijpen om echte problemen voor te zijn’, schetst Jan de noodzaak. We zijn met hem op bekend terrein. Bij de Papendrechtse brug, voor Jan niet zomaar een brug. Hij is vlakbij opgegroeid en woont nog steeds in de buurt van de stalen boogbrug. Zijn vader was bovendien betrokken bij de bouw. ‘Ik ging als kleine jongen met hem mee toen ze de brug ‘invoeren’. Het maakte enorme indruk op me, dat op zijn plek leggen van zo’n gevaarte, en daarna al die toeterende schepen en het feest dat losbarstte.’

Ouderdomsgebreken

Maar ook deze brug, ruim 1 kilometer lang in de autoweg N3, heeft zijn beste tijd gehad. Al ruim 50 jaar moet hij een steeds grotere stroom auto’s en vrachtwagens dragen. Steeds vaker dan gebruikers lief is, ligt hij stil door storingen. De stalen boogbrug die Dordrecht met Papendrecht verbindt is een van de vele kunstwerken die toe zijn aan vervanging. Jan: ‘Ze vertonen echt ouderdomsgebreken. Dat merk je bijvoorbeeld aan de toename van storingen. Ze zijn niet ontworpen met het oog op het verkeer van nu. Dat betekent bijvoorbeeld dat rijbanen te smal zijn of sluizen te klein voor het huidige scheepvaartverkeer. Daarnaast voldoet de aansturing van bruggen en sluizen niet meer aan de veiligheidseisen. Wij willen toe naar een uniforme aansturing en beveiliging zodat ze beter te onderhouden en repareren zijn en dus toekomstbestendiger.’

Lastig manoeuvreren

Er staan behoorlijk wat kunstwerken op de lijst om vervangen te worden: meer dan 130 constructies moeten vroeg of laat worden aangepakt. Dat gebeurt in verschillende delen. Hiervan zijn tranche 1 tot en met 3 of al uitgevoerd (Velsertunnel) of worden nog uitgevoerd (N200) of nog in voorbereiding (Heinenoordtunnel in 2023). En tranche 4 komt eraan. Die omvat zo’n 40 projecten, waaronder de Papendrechtse brug. Zuid-Holland is een belangrijk werkgebied. De komende jaren neemt Rijkswaterstaat er 13 bruggen, 8 tunnels en 10 wegen onder handen. Gezien de verkeersdrukte en bevolkingsdichtheid worden de werkzaamheden in de regio Rijnmond een zwaartepunt in het werk van Jan. ‘Het is een belangrijk gebied voor ons. Er is niet alleen veel werk te doen, maar er spelen ook grote economische belangen. Toen de Papendrechtse brug werd ingevaren, was dat een relatief gemakkelijke klus. Het terrein was leeg. Nu is alles volgebouwd en is het dus veel lastiger manoeuvreren. Ook dat maakt zo’n operatie veel complexer.’

Hergebruik waar mogelijk

De € 1,5 miljard die voor de 40 projecten in de 4e tranche is gereserveerd, is substantieel, maar niet oneindig. Het betekent dat er scherpe keuzes moeten worden gemaakt. ‘We moeten echt per project kijken wat écht nodig is en wat niet.’ Innovatie en duurzaamheid zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. Jan zegt daarover: ‘Idealiter begint elk project met de vraag wat we kunnen hergebruiken van een brug, tunnel, viaduct of weg. We willen steeds vaker circulair werken op projecten.’ Zo suggereren sommige experts dat het handig is om oude bruggen simpelweg op andere plekken toe te passen, in plaats van ze te ontmantelen. ‘Dat is zeker een interessante gedachte. Of dat ook kan met de Papendrechtse brug? Dat project is nog in de planfase en dat moeten we dus bekijken. Elk project is maatwerk.’